Thứ Hai, 28 tháng 6, 2010
Giải thoát
Chủ Nhật, 13 tháng 6, 2010
Bình Minh
Thứ Năm, 10 tháng 6, 2010
Biển chiều
Thứ Tư, 9 tháng 6, 2010
Khoảnh khắc hội thảo
Vẻ đẹp của Bông hồng cho Emily
VẺ ĐẸP CỦA BÔNG HỒNG CHO EMILY
ThS: HUỲNH THỊ THU HẬU
Khoa Xã hội Trường CĐSP Quảng Nam
Đặt vấn đề
William Faulkner (25/9/1887-6/7/1962) là một hiện tượng đặc biệt của văn học Mĩ thế kỉ hai mươi. Bản thân con người đó chưa bao giờ đứng cao hơn tầm vóc thật của mình nhưng trong địa hạt văn chương Mĩ Faulkner là một người khổng lồ. Từ một nhà văn nổi tiếng vùng Mississipi, William Faulkner được cả thế giới tôn vinh như là một trong những nhà văn lớn nhất của thế kỉ XX. Kỳ lạ thay! Một người chưa từng tốt nghiệp cấp 3, chưa bao giờ nhận bằng tốt nghiệp của trường đại học, sống ở một tỉnh nhỏ, tại một bang nghèo nhất nước Mĩ, trong hoàn cảnh gia đình sa sút đã viết một loạt tác phẩm thành công rực rỡ. Là tác giả của 126 truyện ngắn (đáng chú ý là Con gấu, Bông hồng cho Emily, Mặt trời chiều hôm ấy), 19 tiểu thuyết (nổi tiếng nhất là Âm thanh và cuồng nộ, Nắng tháng tám, Absalom Absalom). Thế giới mà ông phản ánh và đào sâu tìm tòi đó là đạo đức và sự thật trái tim con người. Tác phẩm của William Faulkner đề cập đến những giá trị phổ quát, đó là sự sống và cái chết, vấn đề thân phận con người trong thời đại kĩ trị, vấn đề đấu tranh phân biệt chủng tộc, bảo vệ môi trường sinh thái. Ông đau đáu đi tìm ý nghĩa đích thực của sự hiện tồn. Con người ta không bất tử cũng không tránh được qui luật đào thải khắc nghiệt vì thế cần phải có nghệ thuật và thi ca. William đã đến với nghệ thuật bằng một niềm tin mãnh liệt về con người: “Tôi khước từ chấp nhận sự tàn lụi của con người. Tôi tin tưởng rằng con người sẽ chiến thắng. Nó bất tử không phải vì giữa muôn loài nó có một tiếng nói không mệt mỏi mà là vì nó có một linh hồn, một tinh thần có khả năng trắc ẩn, hy sinh và chịu đựng. Nhiệm vụ của nhà văn là phải viết về những điều này. Đó là đặc quyền của họ để giúp con người chịu đựng bằng cách nâng cao trái tim mình lên, bằng cách nhắc nhở con người về lòng dũng cảm và danh dự, hi vọng và tự hào, trắc ẩn và hy sinh những gì đã từng là vinh quang trong quá khứ của họ” {2, 237}.
Một trong những truyện ngắn đặc sắc của ông là Bông hồng cho Emily. Nhan đề Bông hồng cho Emily gợi cho chúng ta nhớ đến những cánh hồng bất tử trong văn học. Đó là bông hồng khô ép trong quyển thánh kinh của cha Ralph và Meggy ở Tiếng chim hót trong bụi mận gai, những bông hồng bạch trong tiểu thuyết Cây nguời của Patrick White. Liệu Bông hồng cho Emily có mang ý nghĩa thông thường mà bao đời nó được mệnh danh không? Tình yêu, Cái đẹp và Hnhj phúc là những ý nghĩa ẩn tàng thiêng liêng mà hoa hồng gởi đến chúng ta. Mọi người biết đến hoa hồng như là nữ hoàng của các loài hoa. Hương sắc và gai nhọn luôn làm nên vẻ đẹp quyến rũ của hoa hồng. Có điều chúng ta sẽ thất vọng nếu chỉ chăm chú tìm ở truyện ngắn này những bông hồng có thật. Tuyệt nhiên ở đây không có một nhánh hồng nào. Nếu có thì đó chính là Emily, nhân vật chính của câu chuyện.
Nội dung
Không gian yếm khí hay ý thức khước từ của Emily
Không gian nghệ thuật là một phần tinh hoa của ngòi bút Faulkner. Truyện ngắn Bông hồng cho Emily xây dựng một không gian nghệ thuật độc đáo, một không gian huyền thoại. Làmg Jefferson là một làng tưởng tưpựng xuất hiện trong phần lớn sáng tác của ông. Ở ngôi làng này, ngôi nhà nhỏ của cô mily thật đặc biệt. Đó là ngôi nhà cổ kính nhất còn lại. Khi ngôi làng được hiện đại hoá bớịư xuất hiện của những nhà máy, nhà ga...thì ngôi nhà cổ kính của cô Emily trở thành “một cảnh chướng mắt giữa những cảnh chướng mắt khác”{10,33}. Ngôi nhà không có số và luôn luôn đóng cửa. Hơn thế nữa ngôi nhà còn bốc lên mùi hôi. Đó ;à không gian yếm khí, người bình thường cảm thấy ngột thở. Như chúng ta biết tinha cách, lối sống, sự suy nghĩ và hành động của con người chịu tác động rất lớn bởi không gian sống. Raskolnikov sống trong căn phòng tồi tàn, ổ chuột với giấy dán tường màu vàng hoen ố, nung nấu thuyết siêu nhân và ý đồ giết người để thực hiện lý thuyết đó. Không gian sống mà khoáng đạt, trong lành thì con người ở trong đó sẽ đáng yêu hơn, phóng khoáng hơn. Một không gian bất bình thường, thiếu sức sống, đe doạ sự tồn tại. Duy chỉ có Emily, cô chủ ngôi nhà cảm thấy bình thường. Đó không phải là ngôi nhà mà đúng hơn là một nấm mồ sống. Đó là thế giới của riêng cô, thế giới của cái chết: “Cô lâm bệnh trong ngôi nhà đầy bụi bặm và bóng tối...”{10, 44}. Không những thế trên lầu của ngôi nhà còn có một căn phòng đóng kín mà bốn mươi năm qua không ai biết tới có một xác chết-người tình của Emily-Homer Barron. Không gian nghệ thuật đầy yếm khí, khép kín đó lột tả được bi kịch của Emily. Emily là biểu tượng cho sự cô đơn cùng cực của con người. Để chạy trốn nỗi cô đơn bản thể, nói như Enriel Fromm trong cuốn Escape from Freedom có hai con đường, một đường đưa đến sự sống và một đường dẫn đến cái chết. Emily đaz chọn con đường thứ hai . Cô rút vào ốc đảo sự cô đơn của mình, mất hết sợi dây liên hệ ràng buộc với thế giơí bên ngoài. Nhân cách hay bản chất con người nói như Marx là tổng hoà các mối quan hệ xã hội. Emily của Faulkner không có mối quan hệ nào. Với tư cách công dân, Emily không có khả năng để trả thuế đất hàng năm, vì thế cô cứ nhắc đi nhắc lại rằng “Tôi không có thuế má gì phải đóng ở Jefferson cả”{10,35}. Với tư cách là một cá nhân cô không có bạn bè nào. Cô đã từng được yêu nhưng người đàn ông đó đã từng tuyên bố rằng anh ta không pahỉ là người của gia đình. Vì thế cô còn lại có một mình. Có thể cắt nghĩa hành động giết người tình rồi sống với thi thể của anh ta mấy chục năm trời là mộ cách Emily chống lại sự cô đơn. Trong không gian cô đơn đầy yếm khí đó, Emily đã sống và hành động theo cách riêng của mình: kỳ quái, điên loạn, dị thường.
Thời gian nghệ thuật hay quá khứ không bao giờ lụi tàn của Emily
Khi nghiên cứu về thời gian nghệ thuật của Faulkner, Jean Paul Sartre và Jean Brulon cho rằng ông đã sử dụng thời gian trong văn phẩm một cách khác thường. Lẽ thường thì nút truyện phải diễn từ hiện tại để phóng đến tương lai, nhưng với ông thì ngược lại, ông quay về dĩ vãng. Emily sống không biết đến thời gian: “Ngày, tháng, năm trôi qua...Cứ như vậy cô sống trải từ thế hệ này sang thế hệ khác, cao giá, không lẩn trốn, bất khả xâm phạm, trầm tĩnh, ngang bướng {10,44}. Và cô cứ luôn miệng trả lời: “Hãy đi tìm gặp đại tá Satoris (người đã qua đời gần mười năm)”{10,36}. Quá khứ vàng son, quá khứ lộng lẫy của gia đình quí tộc luôn sống trong cô thông qua hình bóng của người cha. Trước cái chết của cha cô vẫn một mực bảo rằng “thân phụ của cô không chết”, “cô đã nói như vậy ba ngày liên tiếp với các mục sư đến viếng, với các y sĩ đến thuyết phục cô để lo liệu cho xác chết”. Quan niệm về thời gian của Faulkner ở đây là quá khứ bao trùm lấy hiện tại, mà hiện tại chỉ có vì những sự kiện trong dĩ vãng. Quá khứ được ví như một tên khổng lồ đứng choáng lấy hiện tại. Ở đó chỉ có dĩ vãng là có thực. Câu nói của Emily cũng như câu nói của Quentin trong Âm thanh và cuồng nộ: I’m not I was (Tôi không hiện hữu mà tôi đã từng sống trước đây). Hình tượng thời gian còn được thể hiện ở các thế hệ được nhắc đến trong truyện: thế hệ đã qua như Satoris và thế hệ nối tiếp với tư tưởng mới mẻ hơn. Dù sống với thế hệ nào, Emily cũng luôn chiến thắng theo cách riêng của cô. Thời Satoris trị vì, ngài miễn hẳn thuế cho cô bằng cách bịa ra câu chuyện trước đây thân phụ cô Emily đã cho tỉnh vay tiền và theo lẽ sòng phẳng thông thường, tỉnh mới tìm cách trả nợ như thế. Đến thế hệ sau: “cứ mỗi tháng chạp đến chúng tôi gửi cho cô một giấy báo thuế và sau đó một tuần nhận được giấy gửi hoàn qua bưu điện: không người nhận”{10,39}. Hình tượng thời gian còn được thể hiện ở chiếc đồng hồ và mái tóc màu xám sắt của Emily. Với việc miêu tả về thời gian như thế, Emily hoàn toàn sống với quá khứ của dòng dõi Grieson. Không những thế cô còn là biểu tượng của miền Nam cổ xưa, biểu tượng của truyền thống. Một miền Nam luôn bất khuất, luôn ngẩng cao đầu:”Cô vẫn ngẩng cao đầu ngay cả khi chúng tôi cho rằng cô thất thế. Có thể nói rằng hơn bao giờ hết cô đòi mọi người phải công nhận cái phẩm cách của cô như một người cuối cùng trong dòng họ Grieson, dường như chính cái vẻ tần thường ấy xác nhận nhân cách bất khả xâm phạm của cô”. Trong cuộc nội chiến, trước sự tấn công của miền Bắc công nghiệp với thiết chế dân chủ, miền Nam nông nghiệp với thiết chế nông nô phải sụp đổ. Đó là sự sụp đổ mang tính qui luật. Nhưng thái độ của Faulkner ở đây là ông vẫn hoài nhớ về một miền Nam với những điều tốt đẹp nhất.
Yếu tố kinh dị và kích thước huyền thoại của nhân vật
Đây là truyện ngắn thể hiện rõ nhất văn phong của Faulkner. Tâm trạng kinh dị (psychological horror) là một phần trong tính cách dị thường, điên loạn và kì quái ở Emily. Emily luôn suy nghĩ, hành động và ứng xử theo cách riêng của mình. Yếu tố kinh dị được thể hiện qua chi tiết cô không chôn xác bố, chi tiết cô đi mua thạch tín và bắt người ta phải bán cho cô dù không muốn, chi tiết xác chết được tìm thấy trong căn phòng của cô và sợi tóc bên dưới gối đặt ngay cạnh chiếc gối của xác chết. Tất cả đều mang dấu ấn cá nhân của Emily. Tính cách của Emily ngoài niềm tự hào kiêu hãnh còn thể hiện ở sự ngoan cường, dũng cảm của cô đối với thái độ của cộng đồng. Cô bị đặt vào hoàn cảnh đáng thương (Chỉ còn lại một mình trên cõi đời, tuổi càng ngày càng cao, không chồng, không con, không có kinh tế) nhưng không để cho người khác thương hại mình. Cô không cho phép ai có quyền thương hại cô. Có thể nói theo Faulkner, Emily chính là biểu tượng về con người không bao giờ tàn lụi, luôn kiêu hãnh. Tính từ pride (có nghĩa là kiêu hãnh) xuất hiện với tầng số cao trong tác phẩm. Yếu tố kinh dị: xác chết, sợi tóc màu xám sắt gây cho chúng ta một ám thị về kiểu con người không tàn lụi. Dù chết đi nhưng Emily luôn sống mãi trong trái tim và trí nhớ của người làng Jefferson. Cả tình yêu mang tính huỷ diệt nơi Emily. Tình yêu của Emily dành cho Homer Barron chỉ có thể so sánh với tình yêu của Quasimodo dành cho Esmeralda. Cả hai giống nhau ở phươg thức yêu: lạ, nhưng khác nhau một bên là tình yêu mang tính hi sinh vị tha đến quên mình (Quasimodo) một bên là tình yêu vị kỉ (giết chết người yêu để được sống suốt đời bên người yêu của Emily). Mặc dù cô luôn chống lại chuẩn mực của công đồng, kiêu hành đặt mình ra ngoài chuẩn mực đó nhưng mọi người ở Jefferson từ già đến trẻ, đàn ông cho đến đàn bà đều yêu mến và kính trọng cô. Tất nhiên có những tiếng thì thầm to nhỏ, những lời tò mò nhưng thật sự mọi người nơi đây đều nghĩ về cô như nghĩ về một điều cần được kính trọng, gìn giữ.
Nghệ thuật trần thuật
Truyện có sự đảo ngược thời gian trần thuật. Mở đầu là hiện tại, chuyện đám tang cô Emily, Faulkner lại quay về với quá khứ xa hơn, chuyện cuộc đời của Emily thời con gái và cuối cùng dừng ở thời hiện tại. Cùng với sự đảo ngược thời gian trần thuật, việc tổ chức điểm nhìn trần thuật, sử dụng nhiều điểm nhìn khiến cho hình tượng nhân vật được soi chiếu dưới nhiều góc độ khác nhau, sắc nét hơn, sinh động hơn và trọn vẹn hơn. Mở đầu là điểm nhìn của người kể chuyện, tiếp đến sử dụng điểm nhìn của bà láng giềng, chàng trai, các nhân vật thuộc thế hệ trẻ ở Jefferson. Có khi điểm nhìn của người kể chuyện trùng với điểm nhìn của nhân vật.
Đối thoại và tính cách kiêu ngạo, bất khả xâm phạm của nhân vật
Như chúng ta biết tính cách của nhân vật được thể hiện thông qua hành động và lời nói. Ở đây tính cách của Emily được thể hiện qua đối thoại. Đối thoại được sử sụng hai lần. Về tần số như vậy không phải nhiều. Nhưng đây lại là những đối thoại toát lên bản chất , tính cách của nhân vật. Lần thứ nhất có nội dung về khoản thuế phải đóng, lần thứ hai là khi cô đi mua thạch tín. Giọng của cô dù ở đối thoại một hay hai đều là giọng của người tự đặt mình, tự cho mình ở trên người khác: “Cô cất giọng khô khan lạnh lẽo: Tôi không có thuế má gì phải đóng ở Jefferson ... Có lẽ một trong các ông có thể tới văn khố toà thị chính mà tự tìm hỏi..”{10,36}, “Hãy đi gặp đại tá Satoris...Chú Tobe! Dẫn đường cho các ông ấy ra”{10,36}, “Tôi muốn mua độc dược”{10,40}.
Dấu hiệu giọng tự cho mình ở trên người khác được tìm thấy ở cấu trúc các lời thoại mà Emily sử dụng. Cô dùng câu khẳng định với những động từ: muốn. Câu cầu khiến ra lệnh. Như vậy đối thoại ở đây cho chúng ta thấy cô không quan tâm đến người cùng tham gia cuộc thoại, cô chỉ nói như mình mong muốn mà không cần tìm hiểu xem đối tượng cùng tham gia có đồng ý hay không. Cô buộc mọi người phải khuất phục mình bằng đối thoại kiểu quý tộc ấy.
Kết luận
Đến đây chúng ta có thể kết luận giá trị của truyện ngắn Bông hồng cho Emily không nằm ở kĩ thuật viết phức tạp mà nằm ở giá trị nhân văn mà ông muốn gửi đến chúng ta. Emily vừa là biểu tượng của miền Nam cổ xưa, vừa là biểu tượng của truyền thống. Một miền Nam luôn bất khuất và ngẩng cao đầu. Hơn nữa, Qua hình tượng này Faulkner muốn gửi đến cho chúng ta bức thông điệp con người đừng bao giờ tự cô lập mình, mỗi người là một bộ phận, một giọt nước trong biển cả. Vì vậy cần phải mở lòng tìm đến với nhau trong yêu thương thông cảm và thấu hiểu. Đọc được Faulkner với lí trí thôi chưa đủ, cần phải đọc bằng cả tâm hồn, cả trái tim. Có như thế chúng ta mới cảm nhận được hết cái hay cái đẹp của Bông hồng cho Emily.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.M.H Abrams, A Glossary of Literature Terms, Harcout Brace Collêg Publisher,1985.
2. Lê Huy Hoà- Nguyễn Văn Bình, Những bậc thầy văn chương thế giới tư tưởng và quan niệm, NXB Văn học, 1985.
3. Malcolm Cowley, The Faulkner- Cowley File Letter’s and memories, New York, The Viking Press, 1996.
4. William Faulkner, Âm thanh và cuồng nộ (Phan Đan- Phan Linh Lan dịch), NXB Hội nhà văn,1992.
5. William Faulkner Campfire forum.
6. William Faulkner on the web.
7. Robert Warren, Faulkner- A Collection of critical Essays, Prentice Hall, Inc, Engle wood cliffs, New Jersey, 1996.
8. Doãn Quốc Sĩ- Nguyễn Văn Nhã, William Faulkner cuộc đời và tác phẩm, NXB Hiện đại thư xã, 1973.
9. Phạm Công Thiện,Ý thức mới trong văn nghệ và triết học, NXB La Bối, 1965.
10. Truyện ngắn châu Mĩ tập 2, NXB Văn học- Trung tâm văn hoá ngôn ngữ Đông Tây, Hà Nội, 2000.
Khương Mĩ
KHƯƠNG MĨ - ĐÁNH THỨC MỘT TIỀM NĂNG DU LỊCH
Huỳnh Thu Hậu
Khương Mĩ là tên gọi của một làng quê nằm ở phía
mang khát vọng của nhân dân về một vùng đất đẹp và thịnh vượng. Cùng với một số tên làng khác như Bích Ngô Đông, Bích Ngô Tây của xã Tam Xuân, Khương Mĩ tạo nên vẻ đẹp riêng cho địa danh.
Nằm bên bờ
Không chỉ có những vườn hoa, Khương Mĩ còn có Tháp Chăm. Tháp Khương Mĩ được biết đến cùng với tháp Chiên Đàn. Trước đây, cũng có một vài đoàn du khách đến tham quan. Nhưng vì dấu ấn thời gian, Tháp cần được tu sửa và công việc tu sửa vì một số lí do đã kéo dài nên đến hôm nay Tháp vẫn chưa được đưa vào sử dụng như đúng tiềm năng của mình, Tháp Khương Mĩ như một nàng công chúa ngủ quên giữa cuồn cuộn dòng xoáy thời gian, mặc nắng, mưa. Một vẻ đẹp bị lãng quên.
Cùng với thiên nhiên, con người nơi đây cũng có một vẻ đẹp riêng. Hồn hậu và chất phát. Lành như đất, như cỏ cây. Đây cũng là quê hương của đồng chí Võ Chí Công. Nhà lưu niệm của ông có phong cảnh rất hữu tình. Những con người cách mạng và hiếu học. Có nhiều người đỗ đạt.
Với những thế mạnh như trên, Khương Mĩ hoàn toàn có thể trở thành một làng du lịch sinh thái. Khương Mĩ rất cần có một chính sách phát triển trong tương lai, rất cần sự quan tâm của những cơ quan, ban ngành đoàn thể liên quan đến ngành du lịch của tỉnh nhà nhằm làm cho dịch vụ du lịch phía
(*): Điện thoại liên lạc: 0983785779
